Żółkiewszczacy. Jan Frankowski

Jan Frankowski (1886 – 1972)

Minęło 109 lat od pamiętnego strajku szkolnego w siedleckim gimnazjum. Jego przywódca Jan Frankowski jest bardziej znany w Kołobrzegu niż w Siedlcach.Jan Ignacy Władysław Frankowski urodził się 31 lipca 1886 roku w Siedlcach w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Jego rodzice to adwokat Władysław Frankowski i Ludwika z Kozłowskich.  W roku 1898 rozpoczął edukację w Męskim Siedleckim Gimnazjum, którego patriotyczną tradycję kontynuuje obecne IV Liceum Ogólnokształcące im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego, mieszczące się w tym samym historycznym budynku. 3 lutego 1905 roku jako uczeń VII klasy, z upoważnienia tajnej organizacji uczniowskiej, na wiecu szkolnym, który odbył się w sali aktowej szkoły na pierwszym piętrze, odczytał dyrektorowi szkoły Zaustińskiemu petycję żądającą polonizacji szkoły, a przede wszystkim przywrócenia języka polskiego jako wykładowego. Za ten czyn wraz z innymi uczestnikami strajku szkolnego został ze szkoły relegowany. W 1906 roku po rocznej przerwie w nauce  dostał się do prywatnego gimnazjum polskiego prowadzonego przez Tadeusza Radlińskiego. 24 czerwca 1907 roku uzyskał świadectwo ukończenia gimnazjum filologicznego w Siedlcach. W 1909 roku podczas pobytu w Szwajcarii, dokąd wyjechał dla leczenia pustoszącej jego organizm gruźlicy, wstępuje na Uniwersytet w Lozannie. W 1911 roku po zdaniu egzaminów na wydziale prawa i filozofii uzyskuje dyplom licencjata nauk społecznych. W latach 1912 – 1914 kontynuując równolegle z leczeniem studia doktoranckie zarobkował jako dziennikarz posyłając do pism w kraju korespondencje z podróży po krajach europejskich ( Włochy, Francja, Hiszpania). W 1914 roku w wyniku wybuchu I wojny światowej przerwał leczenie, studia i pracę dziennikarską,  postanawiając wrócić do kraju. Po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie udał się przez Włochy, Grecję i Turcję do Odessy. W 1915 roku pracował jako dziennikarz w redakcji „Głosu Polskiego” w Kijowie, a po upadku pisma wyjechał do Charkowa i podjął działalność w Polskim Komitecie Opiekuńczym. W następnym roku  podjął pracę w charakterze tłumacza w Głównym Urzędzie Pocztowym w Petersburgu. W lipcu 1918 roku wraz z polskimi pocztowcami przedostał się do placówki sanitarnej Polskiego Komitetu Ewakuacyjnego w Płocku. Od września 1918  do marca 1919 pracował  jako nauczyciel geografii gospodarczej w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców w Warszawie. Od kwietnia 1919 roku zatrudniony został  na stanowisku referenta w Wydziale Komunikacyjnym Ministerstwa Spraw Zewnętrznych, pełniąc obowiązki kuriera dyplomatycznego rozwoził pocztę dyplomatyczną do placówek polskich w Berlinie, Wiedniu, Bukareszcie, Belgradzie, Bernie, Rzymie, Paryżu i Londynie. Odwiedzał również placówki plebiscytowe na Warmii, Mazurach w Prusach Wschodnich (Olsztyn, Malbork) i na Śląsku (Bytom i Katowice). W 1921 roku w wyniku reorganizacji Ministerstwa Spraw Zewnętrznych, które odtąd przyjęło nazwę Ministerstwo Spraw Zagranicznych, przeniesiony został do Komisariatu Rządu na miasto stołeczne Warszawę w charakterze referenta do spraw prasowych  i widowiskowych, gdzie pracował do 1924 roku. Pracę zawodową uzupełniał pracą społeczną w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym, Lidze Morskiej i Rzecznej oraz Kole Byłych Wychowanków Szkół Siedleckich. W 1925 wybrany został na stanowisko prezesa Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Ponadto uczestniczył w działalności Koła Przyjaciół Wybrzeża Morskiego przy Lidze Morskiej i Rzecznej, a także był sekretarzem generalnym Zarządu Koła Siedlczan. Uczestniczył w opracowywaniu i wydaniu „Księgi Pamiątkowej Siedlczan 1844-1905”. Opublikował w niej studium pt. „ Dzieje Gimnazjum siedleckiego” na podstawie materiałów zebranych w Warszawskim Archiwum Akt Dawnych, a także artykułu wspomnieniowego na temat okresu walk o polską szkołę na Podlasiu. W 1930 roku odznaczony został Krzyżem Niepodległości w uznaniu zasług w walce o polską szkołę 1904 – 1907. W latach 1930 – 1939 pracował w Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku na stanowisku radcy w wydziale samorządowym. Jednocześnie działał społecznie w ruchu krajoznawczym, ożywienie działalności miejscowego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Białymstoku i oddziałów terenowych w Łomży, Ostrołęce i Grodnie. W setna rocznicę bitwy pod Ostrołęką zorganizował w Łomży zjazd krajoznawczy dla upamiętnienia tego wydarzenia. 1939 – 1945 okres wojny i okupacji spędził w Warszawie w bardzo trudnych warunkach materialnych. Po klęsce Powstania Warszawskiego zostaje wysiedlony do Kazimierzy Wielkiej, gdzie podjął pracę jako robotnik w miejscowej cukrowni. Wiosną 1945 roku powrócił do Warszawy, a od maja tegoż roku podjął pracę nauczyciela geografii i języka rosyjskiego w gimnazjum samorządowym w Górze Kalwarii, gdzie uczył do czerwca 1946 roku poczym zrezygnował na skutek postępującego osłabienia słuchu. W sierpniu 1946 roku podjął pracę urzędnika samorządowego w starostwie powiatowym w Kołobrzegu z siedzibą w Karlinie.  W 1947 roku zainicjował wydanie jednodniówki „Kołobrzeg” z informacją o odbudowie miasta, portu i uzdrowiska. W zburzonym Kołobrzegu organizował działalność sympatyków krajoznawstwa, wyszukiwał w ruinach książki, gromadził i systematyzował księgozbiór w języku niemieckim, zbierał  przedmioty kultury materialnej dotyczące historii Pomorza. Od początku 1948 roku objął stanowisko kierownika Biblioteki Powiatowej w Kołobrzegu której był organizatorem. W roku szkolnym 1948/49 uczył w kołobrzeskim liceum. W 1949 roku opracował pierwszy przewodnik – informator  o Kołobrzegu, a w następnych latach wydał jeszcze dwie jego aktualizacje. W latach 1950 – 1951 współuczestniczył w organizacji sieci bibliotek publicznych na terenie nowo utworzonego województwa koszalińskiego. W latach 1952 – 1957 pracował w Bibliotece Wojewódzkiej  z siedzibą w Białogardzie w charakterze bibliografa. W 1954 roku został przewodniczącym Zarządu Okręgowego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Koszalinie. Ze względu na coraz poważniejszy stan zdrowia nie przyjął kierownictwa biblioteki w Kołobrzegu, prowadził jednakże kierownictwo działu udostępniania zbiorów w tej bibliotece. Zmarł 17 marca 1972 roku w Kołobrzegu. W 14 lat później władze Kołobrzegu nadały jednej z ulic imię Jana Frankowskiego. Zawsze utrzymywał żywe kontakty z Siedlcami, gdzie w 1958 roku uczestniczył w zjeździe absolwentów liceum Żółkiewskiego. W 1967 roku osobiście dokonał odsłonięcia na froncie budynku liceum Żółkiewskiego tablicy ku czci poległych i straconych w czasie II wojny światowej uczniach nauczycielach liceum.